Fun With Lessons - Elementler ve Bileşikler

ELEMENTLER VE BİLEŞİKLERİ
ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ: Bir madde aynı cins atomlardan oluşmuşsa element denir.Periyotlar cetvelinde elementler bulunur.Madde değişik atomlardan oluşmuşssa bileşik adını alır.Su,yemek,tuzu,bakır sülfat v.b bileşik isimleridir.Elementin en küçük yapısına atom denir.Bileşiğin en küçük yapısına ise molekül denir.Elementler ve sembollerini periyotlar cetvelinden inceliyebilirsiniz.

SABİT VE KATLI ORANLAR KANUNU:
Sabit(Belirli) Oranlar Kanunu: Bir bileşiği oluşturan atomların ağırlıkları arasında değişmez bir oran vardır.Bu orana göre fazla olan miktar tepkimeye girmeyip artar.Sabit oranlar yasası bir bileşiğin ağırlıkça % yüzde bileşimi sabittir diye de tanımlanır.

Bileşik	Atom sayısı olarak birleşme oranı	Kütlece birleşme oranı	Ağırlıkça % bileşim
H₂O	2:1	1:8	% 11,1 H
			% 88,9 O
C₃H₄	3:4	9:1	% 90 C
			% 10 H

Katlı Oranlar Kanunu: İki element birden fazla bileşik yapıyorsa;birini aynı miktarı ile birleşen diğer elementin miktarları arsında tam sayılarla belirtilen bir oran vardır.Katlı oranlar kanunun en önemli sonucu kimyasal tepkimelerde atomun parçalanmamasıdır.

BİLEŞİK FORMÜLLERİ: Öncelikle iyon,anyon ve katyon kavramlarını açıklamamız gerekiyor.Yüklü atom veya atom gruplarına iyon denir.(+) yüklü iyonlara katyon,(-) yüklü iyonlara da anyon denir.Katyonlar +1 , +2 , +3 ve +4 yüklü olabilir. Anyonlar da -1 , -2 ve -3 yüklü olabilir.Anyon ve katyonların listesini kitaplarınızdan bulabilirsiniz.Bunların bilinmesi gerekir. Bileşik formülleri yazılırken,önce (+) yüklü iyon, sonrada (-) yüklü iyon yazılır. Örnek: Al⁺³ ve O^-2 iyonlarından oluşan bileşiğin formülü yazılırken üstteki sayılar çapraz bir şekilde diğerinin altına getirilir. Al⁺³O^-2 _^Al₂O₃ şeklinde yazılır. Katyonun adı + Anyonun adı = Bileşiğin adı _^Al₂O₃ (Alüminyum oksit) Bileşikler içlerindeki elementlerin türlerine göre; Metal-Metal bileşikleri veAmetal -ametal bileşikleri olarak ikiye ayrılır.Adlandırmalarıda birbirinden farklı olur.Örneğin yukarıdaki _^Al₂O₃bileşiği metal-ametal bileşiklerine bir örnektir.
.
ATOM: Bir elementin bütün özelliğini taşıyan en küçük parçasına atom denir. ATOM MODELLERİ: DALTON ATOM MODELİ : 1- Madde, atom denilen içleri dolu bölünemeyen taneciklerden oluşmuştur. 2- Aynı elementin atomları büyüklük yönünden biribirnin aynı, farklı elementlerin atomları tamamen biribirinden farklıdır. 3- Tepkimelerde atomlar korunur. 4- Atomların birleşmeleri sonunda moleküller oluşur. THOMSON ATOM MODELi : Thomson, maddenin düzgün olarak dağıtılmış pozitif yükler ve aralarına serpiştirilmiş negatif yüklerden oluştuğunu ifade etmiştir. Bu yönüyle madde atomu üzümlü keke benzetilebilir. Kek pozitif yük, üzümler ise elektronlardır. RUTHERFORD ATOM MODELi : Merkezde kütlesi çok büyük bir çekirdek ve etrafında belirli yörüngelerde dolanan elektronlardan oluşmuştur. Bu görüşün yetersizliği ise; Elektronun neden çekirdeğe düşmediği yada atomdan fırlayıp gitmediği sorusunun cevapsız kalmasıdır. BOHR ATOM MODELi : Bohr atom modeli, elektronların çekirdekten herhangi bir uzaklıkta bulunan tek bir yörüngede değil, belirli yörüngede olduğunu belirtir. Bir elektronun bulunduğu yer elektronun sahip olduğu enerjiye bağlıdyr. Bu enerji düzeyleri çekirdeğe yakın olandan uzağa doğru 1,2,3.... gibi numaralar verilerek gösterilir. Enerji düzeylerinin enerjisi çekirdeğe yaklaştıkça azalır, uzaklaştıkça artar. Elektron bir üst enerji seviyesine enerji verilerek uyarılır ve enerji kesilirse elektron eski yerine gelir ve bu arada aldığı enerjiyi ışık şeklinde yayar. Atom Çekirdek Elektronlar Protonlar Nötronlar Atomun temel parçacıkları proton , nötron ve elektronlardır. Protonlar ve nötronlar atomun kütlesini oluşturup çekirdekte bulunurlarken, kütlesi yok denilecek kadar az olan elektronlar, çekirdeğin etrafındaki belirli yörüngelerde çok hızlı bir şekilde dönerler. Bir atomun çekirdeğindeki proton sayısı ile nötron sayısının toplamı kütle numarasını verir. Elektronun kütlesi proton ve nötronun yanında çok küçük olduğundan ihmal edilir. Kütle No= Proton Sayısı + Nötron Sayısı Atomun çekirdeğinde kaç tane pozitif yük varsa etrafında da o kadar negatif yük olmalı ki atom nötr olsun . Protonlar (+) yüklü, nötronlar yüksüz ve elektronlar (-) yüklü tanecikler olduğuna göre nötr atomlarda proton sayısı daima elektron sayısına eşit olmalıdır. Proton sayısı aynı zamanda çekirdek yükünün bir ifadesidir. Atom no=proton sayısı=elektron sayısı(nötr atomlarda)=çekirdek yükü Bir atomda kütle numarası,atom numarası ve atomun yükü aşağıdaki şekilde olduğu gibi gösterilir. İzotop Atomlar: Atom numaraları aynı kütle numaraları farklı ya da proton sayıları aynı nötron sayıları farklı olan atomlara bir birinin izotopu atomlar denir. İzotop atomların kimyasal özellikleri aynı olduğu halde fiziksel özellikleri farklıdır. İzotopu olan elementin atomik kütlesi, izotoplarının tabiattaki yüzdeleriyle doğru orantılı olarak, onların bir ortalamasıdır. Allotrop atomlar : Aynı elementin uzayda farklı şekilde dizilerek farklı geometrik şeklindeki kristallerine allotrop denir. Örneğin grafitle elmas, beyaz fosforla kırmızı fosfor, rombik kükürtle monoklinik kükürt, ozon ile oksijen birbirinin allotropudur. Allotropların fiziksel özellikleri farklı olduğu halde kimyasal özellikleri aynıdır. İzoton : Nötron sayıları eşit olan atomlara birbirinin izotonu denir. İzobar: Kütle numaraları aynı atom numaraları farklı olan atomlara izobar atomlar denir. İzoelektronik : Elektron sayıları bir birine eşit olan atomlardır.